Toch nog.

Maandag begeleidde ik mijn vader naar een verpleeghuis.
De arts daar had meteen iets van: dit gaat niet goed. Hij gaf aan dat hij mijn vaders leven niet nog weken wilde rekken met veel moeite en geen uitzicht voor mijn vader dat het ooit beter zou gaan. Ik was het daar mee eens.

Dinsdag was hij al niet meer bij bewustzijn. Zijn lever werkte niet, en je zou als een gek kunnen gaan ontgiften, om hem bij bewustzijn te houden. Hij kreeg echter ook erge pijn. Hij heeft morfine gekregen en dormicon om hem in slaap te houden. Dinsdagavond werd ik geroepen, dat het slecht ging.

Ik ben daarna bij hem gebleven. De eerste nacht heeft mijn exman bij me geslapen, die mijn vader goed kende en ook steeds contact met hem heeft gehouden.
Mijn zus, die aanvankelijk niet wilde komen, kwam de volgende dag ook. Zij is alle daarop volgende dagen overdag geweest. Woensdagavond kwam mijn lieve Jan, die dag en nacht bij mij gebleven is, tot mijn vader uiteindelijk vrijdagmiddag overleed.

Wat is dat toch vreemd... bij de conceptie komt de ziel in het lichaam terecht, en blijft daar vervolgens muurvast in zitten tot de dood. En als je dan ziet wat er allemaal voor nodig is om er weer uit te komen! Organen weigerden, mijn vader dronk niet meer, kreeg hoge doseringen morfine en had al een slechte conditie...
Maar toen de uiteindelijke dood volgde, was het vreemd genoeg zo licht als een veertje... alsof je een zijden draadje doorknipte. Zo licht... als een veertje.

Wat ik ook zo bijzonder vond... op een gegeven moment heeft hij een dag lang van die ademstilstanden gehad. Soms was het 10, 15 seconden stil, en dan ademde hij weer in. Je komt de wereld in in golfbewegingen, een wee, rust, een wee, rust... en zo ga je er ook weer uit.

Als familie zijn we zoveel dichter bij elkaar gekomen. Dingen als vergeving leken niet meer zo van belang. Al de negatieve dingen die ik voelde over mijn vader... hij was een moeilijke man en de relatie lag gecompliceerd. In de laatste dagen heeft zich zoveel opgelost. Misschien dat het daarom zo lang duurde. Was dat nodig om van alles los te laten en door ons heen te laten gaan. Herinneringen, het besef dat hij op zijn onhandige manier heel veel om ons gaf...

Ik heb er nu ook echt vrede mee, gunde hem ook zo dat hij los mocht laten en zich bevrijden. Ik zie hem nu ook voortdurend voor me als jonge man. Dat was zijn ware zelf: donkere krullen, eigenwijs, beetje patserig. Niet de oude man.

wat wel bijzonder was: twee keer zaten we daar, terwijl opeens de deur van de kamer dichtsloeg.
Alsof iemand die een zet gaf.
Er was geen tocht, we hebben geprobeerd of we zelf de deur dicht konden slaan, maar dat kon helemaal niet. Met geen mogelijkheid kreeg je zélf voor elkaar dat de deur dicht sloeg. Het was dus niet na te bootsen. Maar toch sloeg hij twee keer achter elkaar dicht.
Mijn zus en ik zeiden allebei: dat is oma Bijl.
We weten het niet.

Zieke vader

Afgelopen week kwam mijn vader in het ziekenhuis terecht.
Het zag er erg slecht uit. Weliswaar zagen we het aankomen, maar het was toch nog een schok. Er was sprake van een acuut leverfalen, met vochtophoping in de buik (vier liter!), waardoor de darmen klem kwamen te zitten, er ontlasting naar boven kwam, in de maag, de nieren ermee stopten, het ammoniakgehalte in zijn bloed steeg en hij in een soort coma raakte.
De artsen gaven ons het advies toch echt nog even de dingen te zeggen die we hem echt wilden zeggen en familie op te trommelen, want de kans dat hij hier doorheen zou komen, was erg klein.

Na een paar dagen, waarbij we hem steeds zwakker zagen worden en eigenlijk alleen maar zagen slapen, knapte hij wonder boven wonder weer een beetje op. Niemand had het verwacht, maar de ouwe taaie deed zijn ogen weer open, ging langzaam weer een beetje praten, naast de sondevoeding weer een beetje zelf eten, al is het alleen nog maar vla, en begon ook meteen te mopperen.
Dat was wel even moeilijk.
Ik en mijn zus hebben heel wat met hem te stellen gehad de laatste jaren, zoals ik al eerder beschreven heb. Toen hij daar zo ziek en halfdood lag, voelde ik me erg schuldig. Ja, hij was onmógelijk, viel ons zó lastig, was zo veeleisend en dwingend en naar... het was ook niet vol te houden. Maar toen voelde ik me toch wel een erg slechte dochter. Uren heb ik aan dat bed gezeten. Steeds heen en weer, na het werk, na een crematie, 's avonds nog een keer... Op de slechtste dag heb ik uren met een boek naast zijn bed gezeten, en zodra hij wat beter werd, deed hij lelijk!
Ik moest en zou een pak melk voor hem gaan halen, hij wilde melk en wel nú.
"Pa, er is hier geen winkel in de buurt," zei ik, en bovendien had ik net door de storm gefietst om naar zijn huis te gaan, spullen te gaan zoeken die hij persé moest hebben, zoals een boek, en de thuiszorg een dossier te geven. En daarna naar dat ziekenhuis. Waar gewoon melk aanwezig is, dat komen ze rondbrengen op zo'n karretje.
Hij schold en eiste nog wat en was erg boos dat ik geen melk ging halen.
Daarna was het weer even op met mijn medelijden. Ik dacht echt: gódverdegodver, je bekijkt het maar een dag of wat. En ben twee dagen niet geweest.
Vandaag was hij wel veel liever, maar hij zeurt erg om drank. Ga nou een paar biertjes halen, ik heb zo'n zin in een biertje, ik verstop het wel in de kast, niemand merkt dat, ik ben nu toch beter genoeg om rustig een paar biertjes te drinken... En dan voel ik me zo harteloos dat ik het niet doe. Het kàn ook niet ,hij is echt nog steeds heel ziek en zwak, alles wat hij eet en drinkt moet opgeschreven en zijn lever is aan gort. Hij moet hierna nog tijden revalideren in een verpleeghuis, als hij niet alsnog overlijdt binnen afzienbare tijd. Maar hij is wel heel zielig.

En zowaar... toen ik zijn maatschappelijk werkster sprak, bleek dat hij gezegd had dat hij een dochter had 'waarop je kon bouwen'. Een paar keer had hij dat gezegd, en zijn waardering uitgesproken voor de zorg en aandacht. Het zou er niets toe moeten doen, maar het raakt me toch.
Hij heeft ook wel eens gezegd dat hij zo trots was toen ik sprak op Ravians begrafenis. Dat dat nou zijn dochter was, die dat deed... hoe kón ze dat!
In sommige opzichten blijf je altijd een kind, en wil je waardering van je ouders.. er is vaak weinig waardering gekomen, door de jaren heen, of het werd niet gezegd. Ik sta er van te kijken hoeveel het me toch doet. Je zou denken dat je daar toch overheen bent op een gegeven moment. Nee dus.

Op de foto baby Denise met pappa en mamma.