maandag 31 oktober 2011

Toch nog.

Maandag begeleidde ik mijn vader naar een verpleeghuis.
De arts daar had meteen iets van: dit gaat niet goed. Hij gaf aan dat hij mijn vaders leven niet nog weken wilde rekken met veel moeite en geen uitzicht voor mijn vader dat het ooit beter zou gaan. Ik was het daar mee eens.

Dinsdag was hij al niet meer bij bewustzijn. Zijn lever werkte niet, en je zou als een gek kunnen gaan ontgiften, om hem bij bewustzijn te houden. Hij kreeg echter ook erge pijn. Hij heeft morfine gekregen en dormicon om hem in slaap te houden. Dinsdagavond werd ik geroepen, dat het slecht ging.

Ik ben daarna bij hem gebleven. De eerste nacht heeft mijn exman bij me geslapen, die mijn vader goed kende en ook steeds contact met hem heeft gehouden.
Mijn zus, die aanvankelijk niet wilde komen, kwam de volgende dag ook. Zij is alle daarop volgende dagen overdag geweest. Woensdagavond kwam mijn lieve Jan, die dag en nacht bij mij gebleven is, tot mijn vader uiteindelijk vrijdagmiddag overleed.

Wat is dat toch vreemd... bij de conceptie komt de ziel in het lichaam terecht, en blijft daar vervolgens muurvast in zitten tot de dood. En als je dan ziet wat er allemaal voor nodig is om er weer uit te komen! Organen weigerden, mijn vader dronk niet meer, kreeg hoge doseringen morfine en had al een slechte conditie...
Maar toen de uiteindelijke dood volgde, was het vreemd genoeg zo licht als een veertje... alsof je een zijden draadje doorknipte. Zo licht... als een veertje.

Wat ik ook zo bijzonder vond... op een gegeven moment heeft hij een dag lang van die ademstilstanden gehad. Soms was het 10, 15 seconden stil, en dan ademde hij weer in. Je komt de wereld in in golfbewegingen, een wee, rust, een wee, rust... en zo ga je er ook weer uit.

Als familie zijn we zoveel dichter bij elkaar gekomen. Dingen als vergeving leken niet meer zo van belang. Al de negatieve dingen die ik voelde over mijn vader... hij was een moeilijke man en de relatie lag gecompliceerd. In de laatste dagen heeft zich zoveel opgelost. Misschien dat het daarom zo lang duurde. Was dat nodig om van alles los te laten en door ons heen te laten gaan. Herinneringen, het besef dat hij op zijn onhandige manier heel veel om ons gaf...

Ik heb er nu ook echt vrede mee, gunde hem ook zo dat hij los mocht laten en zich bevrijden. Ik zie hem nu ook voortdurend voor me als jonge man. Dat was zijn ware zelf: donkere krullen, eigenwijs, beetje patserig. Niet de oude man.

wat wel bijzonder was: twee keer zaten we daar, terwijl opeens de deur van de kamer dichtsloeg.
Alsof iemand die een zet gaf.
Er was geen tocht, we hebben geprobeerd of we zelf de deur dicht konden slaan, maar dat kon helemaal niet. Met geen mogelijkheid kreeg je zélf voor elkaar dat de deur dicht sloeg. Het was dus niet na te bootsen. Maar toch sloeg hij twee keer achter elkaar dicht.
Mijn zus en ik zeiden allebei: dat is oma Bijl.
We weten het niet.

donderdag 13 oktober 2011

Zieke vader


Afgelopen week kwam mijn vader in het ziekenhuis terecht.
Het zag er erg slecht uit. Weliswaar zagen we het aankomen, maar het was toch nog een schok. Er was sprake van een acuut leverfalen, met vochtophoping in de buik (vier liter!), waardoor de darmen klem kwamen te zitten, er ontlasting naar boven kwam, in de maag, de nieren ermee stopten, het ammoniakgehalte in zijn bloed steeg en hij in een soort coma raakte.
De artsen gaven ons het advies toch echt nog even de dingen te zeggen die we hem echt wilden zeggen en familie op te trommelen, want de kans dat hij hier doorheen zou komen, was erg klein.

Na een paar dagen, waarbij we hem steeds zwakker zagen worden en eigenlijk alleen maar zagen slapen, knapte hij wonder boven wonder weer een beetje op. Niemand had het verwacht, maar de ouwe taaie deed zijn ogen weer open, ging langzaam weer een beetje praten, naast de sondevoeding weer een beetje zelf eten, al is het alleen nog maar vla, en begon ook meteen te mopperen.
Dat was wel even moeilijk.
Ik en mijn zus hebben heel wat met hem te stellen gehad de laatste jaren, zoals ik al eerder beschreven heb. Toen hij daar zo ziek en halfdood lag, voelde ik me erg schuldig. Ja, hij was onmógelijk, viel ons zó lastig, was zo veeleisend en dwingend en naar... het was ook niet vol te houden. Maar toen voelde ik me toch wel een erg slechte dochter. Uren heb ik aan dat bed gezeten. Steeds heen en weer, na het werk, na een crematie, 's avonds nog een keer... Op de slechtste dag heb ik uren met een boek naast zijn bed gezeten, en zodra hij wat beter werd, deed hij lelijk!
Ik moest en zou een pak melk voor hem gaan halen, hij wilde melk en wel nú.
"Pa, er is hier geen winkel in de buurt," zei ik, en bovendien had ik net door de storm gefietst om naar zijn huis te gaan, spullen te gaan zoeken die hij persé moest hebben, zoals een boek, en de thuiszorg een dossier te geven. En daarna naar dat ziekenhuis. Waar gewoon melk aanwezig is, dat komen ze rondbrengen op zo'n karretje.
Hij schold en eiste nog wat en was erg boos dat ik geen melk ging halen.
Daarna was het weer even op met mijn medelijden. Ik dacht echt: gódverdegodver, je bekijkt het maar een dag of wat. En ben twee dagen niet geweest.
Vandaag was hij wel veel liever, maar hij zeurt erg om drank. Ga nou een paar biertjes halen, ik heb zo'n zin in een biertje, ik verstop het wel in de kast, niemand merkt dat, ik ben nu toch beter genoeg om rustig een paar biertjes te drinken... En dan voel ik me zo harteloos dat ik het niet doe. Het kàn ook niet ,hij is echt nog steeds heel ziek en zwak, alles wat hij eet en drinkt moet opgeschreven en zijn lever is aan gort. Hij moet hierna nog tijden revalideren in een verpleeghuis, als hij niet alsnog overlijdt binnen afzienbare tijd. Maar hij is wel heel zielig.

En zowaar... toen ik zijn maatschappelijk werkster sprak, bleek dat hij gezegd had dat hij een dochter had 'waarop je kon bouwen'. Een paar keer had hij dat gezegd, en zijn waardering uitgesproken voor de zorg en aandacht. Het zou er niets toe moeten doen, maar het raakt me toch.
Hij heeft ook wel eens gezegd dat hij zo trots was toen ik sprak op Ravians begrafenis. Dat dat nou zijn dochter was, die dat deed... hoe kón ze dat!
In sommige opzichten blijf je altijd een kind, en wil je waardering van je ouders.. er is vaak weinig waardering gekomen, door de jaren heen, of het werd niet gezegd. Ik sta er van te kijken hoeveel het me toch doet. Je zou denken dat je daar toch overheen bent op een gegeven moment. Nee dus.

Op de foto baby Denise met pappa en mamma.

maandag 19 september 2011

Woelige tijden


Vlak na de zomervakantie heb ik me ziek gemeld op mijn werk. Uiteindelijk ben ik maar één week thuis geweest, maar alles lag opeens overhoop. Alsof er een flinke rimpel in de vijver ontstond. En zoals dat gaat met water: als er één rimpel komt, gaat alles bewegen en blijft niets meer helemaal hetzelfde.
Met pa gaat het nog even zijn gangetje. Hij draagt de dood echt met zich mee, dat zag ik meteen, maar ik denk dat hij nog iets langer blijft dan gedacht. ik denk een paar maanden. Ondertussen zijn ook de laatste weken aangebroken van mijn ex-schoonmoeder, de oma van mijn oudere kinderen, die 20 jaar mijn schoonmoeder geweest is.
Ik voel me wel wrakkig... als iemand de juiste vragen stelt, zitten de tranen heel hoog. Al raak ik ook in een lichte paniek als iemand de juiste vragen stelt, tegelijkertijd verlang ik daar ook naar. Ik kan het haast niet, ik wil het ook niet, maar ik wil het ook wel. De laag die onder de bovenste laag zit, de laag waar de intuïtie zit en die streeft naar dat wat nodig is, die wil het. Na een jaar dagelijks hoofdpijn vroeg vandaag iemand me, wat ik zelf ook al wist: wat denk je aan je pijn te hebben? Welke vraag stelt je pijn aan jou? Wil je er van af? Is er ergens een 'ziektewinst'?
Ik denk zelf dat er heel veel onder zit, en omdat dat er niet uit kan, gaat het omhoog stuwen. Het voelt alsof iets heel hard er uit wil. En omdat dat niet lukt, gaat het stuwen en pijn veroorzaken. Daarvoor heb ik antroposofische medicijnen, die heel veel huilbuien hebben opgeleverd, tot paniek aan toe en uiteindelijk dus ook tot het gevoel: ik kan niet op deze manier mijn werk blijven doen. Vandaar de ziekmelding en nu het langzame weer opstarten en opbouwen.
Ik weet niet of ik het aandurf om er echt in te duiken.
Nog steeds is de dood van Ravian zo moeilijk. Ik heb een tijdlang geprobeerd het licht er in te zien, het te 'accepteren', al word ik al naar van het woord alleen. Soms kon ik het zo mooi zeggen dat ik er zelf van moest huilen. Hoe vaak ik niet gehoord heb: je moet echt een boek schrijven!
Op dit moment wil ik helemaal geen boek schrijven, ik wil het ook niet mooi zeggen, ik wil het ook niet accepteren. Misschien dat het lukt om eindelijk, eindelijk, de dingen te laten zijn zoals ze zijn. En dat betekent misschien wel: loslaten dat het geaccepteerd en doorgeworsteld en verwerkt moet worden en wat al niet meer. Niets moet. Als ik het mijn leven lang niet ga accepteren, dan is dat het. Als het wel lukt, dan is dat het.
En ben ik weer een jaar verder, dan denk ik misschien: ik dacht dat dàt het was.. little did I know... Uiteindelijk is alles altijd weer onvoorzien en komen de dingen altijd anders dan ik dacht, tot nu toe tenminste.
Ik weet dat er nog een heleboel tranen zitten, zoveel tranen dat ik er zowat in verdrink. Ik ben ook echt bang van de tranen en van alles dat daar nog zit, verborgen en ergens ook gekoesterd.. het vraagt zoveel behoedzaamheid... soms zou ik wel mijn neus dicht willen knijpen en gewoon in het diepe springen. Maar ik ben er zo bang voor. Ik ben bang dat er dan geen bodem is.
En tegelijk wil ik het dus wel.
Maar niet alleen. Niet in mijn eentje.

woensdag 31 augustus 2011

Wederom pa


Een tijdje terug schreef ik ook al eens over mijn vader... dat dat geen ideale relatie met een ideale vader was moge duidelijk zijn. Vandaag werd ik opgebeld door zijn begeleidster van de thuiszorg. Ze had hem overgedragen aan een instantie die zijn gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met Korsakov. Dit ging haar kennis en verantwoordelijkheid te boven. Deze mevrouw heeft een aantal jaren heel veel voor mijn vader gedaan en mij altijd op de hoogte gehouden.
Ze zei dat ze dacht dat het niet lang meer zou duren. Hij eet nauwelijks, wordt erg mager, neemt medicijnen onwillig of niet in. Hij kan haast niet meer lopen. Volgens haar loopt het bij Korsakov-patiënten meestal af met een leverontsteking. Dan worden ze ziek, en overlijden. Zij verwachtte dat dat binnen een aantal weken zou gebeuren.

Ondanks dat ik altijd roep dat het eigenlijk wel een opluchting zal zijn, ben ik toch geschokt.
Inderdaad, het was moeilijk, dat hij soms twintig keer achter elkaar belde zodat ik de stekker uit de telefoon moest halen om niet te gaan gillen. Dat hij hetzelfde platte verhaal elke halve minuut herhaalde omdat hij geen geheugen meer heeft. Dat hij zichzelf vreselijk overschatte, alleen maar blufte en opschepte, geen enkel reëel zelfbeeld had, dat hij alle gaten in zijn geheugen opvulde met verzonnen verhalen of anders alleen maar herhaalde, herhaalde... maar dat is nou juist wat Korsakov is.

Ik geloof het ook nog niet. Net als bij een zwangerschap denk je soms: dit kind blijft écht geen drie weken meer zitten... die komt veel eerder. Maar dan blijft het uiteindelijk nog vier weken zitten. Dus misschien blijft mijn vader ook nog wel maanden leven. Maar uiteindelijk is het einde toch wel in zicht en voor hem hoop ik dat dat snel genoeg komt. Dat hij niet op een gesloten afdeling wordt opgesloten waar hij niet kan weglopen en niet kan drinken. Want dan wordt hij gek. Ik vind dat eigenlijk ook wreed.. een alcoholist die al 55 jaar drinkt verplicht laten afkicken terwijl hij toch al zowat dood is. Het gaat hem heus niet opeens redden en het heeft ook iets moraliserends. En als hij ook maar een beetje op mij lijkt wordt hij dan kwaad en dwars en lijdt hij daar vreselijk onder... ik kan ook niet tegen moraliserende betutteling.

En ik moet, samen met mijn zus, dan toch ook de crematie regelen.
Hij heeft daar natuurlijk al plannen voor liggen want hij is al tijden bezig met de dood. En dan wordt het een crematie zoals ik dat zelf nooit zou willen of willen doen. Dat vind ik zo moeilijk! Ik kan heel moeilijk tegen mijn gevoel ingaan, en zo slecht ergernissen terughouden. Niet omdat ik alles beter weet, maar omdat dat ingaat tegen mijn waarheidsgevoel en dat doet fysiek pijn, dan gaat mijn hart bonzen en raak ik bevangen door drift die ik niet kan beheersen en dan wil ik alleen maar weglopen. Bij de vorige onoprechte toespraak op een crematie zat ik ook te snuiven van drift. Maar die was dan nog van andere mensen.
Ik moet dus maar goed nadenken hoe ik, we, met mijn zussen, met naleving van zijn wensen, er toch iets van kan bakken dat voor mij ook juist aanvoelt. Want hij kan er nú wel zo over denken, maar wie weet, waarschijnlijk, als hij eenmaal dood IS, denkt hij er heel anders over.
En hoe ik hem ook vervloekt heb, straks zal ik natuurlijk toch spreuken voor hem zeggen en de verbinding met de andere wereld verzorgen, ook omdat niemand anders het zal doen op die manier, en god knows, ik heb weinig voor hem gedaan tijdens zijn leven.

maandag 8 augustus 2011

Behangen.



















De kamer die eerst van mij was, en later van Ramses, is nu van Jorinde.

Nou, behangen kunnen we.
Altijd een soort relatie-test.

Daarnaast de Verliefde Eend-blik.

maandag 6 juni 2011

Isolde

http://youtu.be/s4pwuMiK7Y4

maandag 16 mei 2011

Tagung

















Ik ben pas voor een Eurythmie-Tagung (conferentie) een week naar het Goetheanum in Dornach geweest.
Het was geweldig! Een week lang met allemaal euritmisten. De dag begon met een voordracht, dan zelf euritmie doen, middageten, weer euritmie doen, eten, en dan elke avond een voorstelling.

Ik had een vakgroep gekozen met veel pedagogie, omdat ik ook voor mijn werk ging. Achteraf vind ik dat ik te weinig kunstzinnigs heb gedaan, maar gelukkig wel een workshop met Margrethe Solstad, die vanaf nu de nieuwe artistiek leidster gaat worden van de Goetheanum Bühnegroep.
Wel veel geleerd, ook wat de pedagogie betreft, ik heb weer een heleboel nieuwe ideëen om in mijn lessen mee te nemen.

Daarnaast was het natuurlijk heerlijk om een week daar rond te lopen, zonder kinderen...
Ik had nooit eerder echt alleen gereisd, altijd met anderen. Ik had erg opgezien tegen de reis. Helemaal alleen naar Zwitserland...
Toen ik tijdens de heenreis midden in de nacht alleen naast de bus zat ergens bij Luxemburg, had ik ook even bijna een paniekaanval. Wat doe ik hier? Ik wil naar huis!
Maar de volgende ochtend scheen de zon in Basel, bleek er gewoon een trein naar Dornach te gaan, en liep ik binnen 7 minuten zonder zoeken tegen mijn logeeradres op.
Toen de Tagung ten einde was, moet ik nog twee dagen blijven omdat mijn bus pas op zondagavond terug ging. En toen besefte ik weer: ik houd ook niet van alleen reizen. Ik houd sowieso niet echt van alleen zijn. Een paar uur, dat vind ik lang genoeg. Ik heb niet voor niets een groot gezin. Ik wil met mensen samen zijn.

Maar deze week was ik samen met heel veel anderen. Sommigen gingen eerder naar huis, omdat ze het toch wel zwaar vonden... ik was helemaal uitgerust!
Geen boodschappen doen, geen lesgeven, niet koken en wassen en opruimen... Hoe verschillend kan dat toch zijn.